Don Pasquale..

Kültür bakanlığının resmî YouTube kanalında izlediğim opera ve bale temsillerinin İstanbul devlet operasına ait ilk temsili benim için Don Pasquale operası oldu. Ve ayrıca ben de bu sayede ilk kez Süreyya opera sahnesinden bir gösteriyi, televizyondan da olsa seyretme şansına sahip oldum.
Don Pasquale ismini daha önce duymuştum ve ne zamanki kitaplığında, hem de bu sefer ilk kez üzerine tarih atmayı akıl etmiş orta okullu Cale’nin notu üzerinde yer alan hâliyle, vakti zamanındaki tanıtım kitapçığını bulmamla aydınlandı! Tabii ki aklımda sadece gittiğim gerçekliği ve (her birinde olduğu gibi) pek beğendiğim dışında kalan olmamıştı. O yüzden İZDOB’dan 27 yıl sonra, hem de tarihleri birkaç gün farklı aynı aya denk gelerek İDOB versiyonunu izlemeye koyuldum.
İlk ve tek, komedi türünde izlediğim opera olan Don Pasquale’den keyif almamdaki en büyük etkeni, eseri sahneye koyan opera sanatçılarının performansı olduğunu düşünüyorum. Çünkü gerçekten dili anlamadan konunun içine izleyiciyi, hele ki televizyondan dahi, böylesine çekebilen performanslar izlemek çok etkileyiciydi. Bunun yanı sıra, artık benim için önemli bir kriter olduğunu çoktan bilmiş olacağınız üzere, kostümler ve dekorda şahaneydi. Ve böylece bu operasıyla birlikte bir tane daha Donizetti eserini de izlemiş olarak ‘seyrettiklerim listesinde’ bir tik daha çizittirmiş oldum. Hem de İstanbul sanatçılarının temsili ile. O yüzden teşekkürler kültür bakanlığı.
"Beethoven Italiano" [s. 22] olarak da tanımlanan Donizette ve operasına dair birkaç dipnotu şöyle sıralamak isterim:
*1843'te Paris'in Theatre des Italiens’de sahnelenen Don Pasquale başlıklı komik operası (opera buffa) sanatçının son baş yaratısı oldu. Sanatçı bu yaratısı ile aynı zamanda ününün ve parasal varlığının da doruğuna erişmişti. [s. 6]
*Commedia dell'arte'nin eski Pantalone motifinin canlandırıldığı "Don Pasquale" örneğinde olduğu gibi, Donizetti’nin kısmen Napoli'de kısmen de Paris ve Viyana'da bestelediği geç dönem operaları ilk bakışta neşeli izlenimi verseler dahi belli bir melankoli içerirler. "Don Pasquale" Verdi'nin "Falstaff"ı yazılıncaya kadar, elli yıllık bir süre için spesifik bir İtalyan geleneğini noktalıyordu: opera buffa. Yüksek romantik, İtalyan komik operasını ortalama insan ömrüne denk düşebilecek bir zaman dilimi için kesintiye uğratmıştı. [s. 11]
*İtalyan müzikoloğu Guido Guerrini, Gaetano Donizetti üzerine yazdığı bir denemede, Napoli'de başlayıp aralarında Mozart da olmak üzere Verdi'nin "Falstaff"ı ile noktalanan komik operalar zincirinde, Bergamolu ustanın "Don Pasquale"sini Rossini’nin "Sevil Berberi"nden sonra ikinci sıraya koyar [s. 16].
*Donizetti, "Don Pasquale”yi on gün gibi inanılmaz bir sürede tamamlamıştır [s. 16].
Kaynak: İZDOB 1993 Sezonu, Don Pasquale tanıtım kitapçığı.