Medea..

İlk kez bir tiyatro sahnesinde Yunan trajedisini izleme şansını Medea ile yakalamış olduk. Hem de öyle bir yakaladık ki, ana figürü kadın olan ve tamamen kadınlar ekseninde ilerleyen hikayesini, bir tabur asker eşliğinde izledik. Şaka bir yana diyeceğim ancak şaka değil!, çünkü gerçekten bizim izlediğimiz gösterimde bir tabur asker vardı salonda. Onları gönderenin bir kadın çavuş olup olmadığını düşünmedim desem yalan olur. Yok eğer öyle değilse de gerçekten birliği, çok manidar bir karar vermiş onları bir kadın oyununa göndererek diye içimden geçirdim. Ancak bence onlar adına çok iyi oldu çünkü bir erkeğin hiç düşünmeden yapabildiği küçük bir edimin, bir kadının dünyasında ne kadar büyük bir yıkıma yol açabileceğini sahnede izlemiş oldular.

Medea’nın* [ilgilenenler için çok güzel bir Medea alıntı-derlemesini aşağıya ekliyorum] kendisine gelecek olursam ise bi kere oyun, Euripides tarafından kaleme alınan ve ilk kez M.Ö 432’de sahnelenmiş olan bir oyun! Euripides de (Eshilos ve Sofokles ile birlikte) Atina'nın yetiştirdiği üç büyük trajedi şairinden, diğer bir ifadeyle tiyatro sanatının üç babasından biri. 

Dolayısıyla oyunun şiirsel dili (sevdiğim için) kafiyeli cümleleri ve mitolojik anlatıma sahip metinleri ile benim için tatmin edici oldu. Diğer yandan kullanılan sembolik dili de oldukça yerinde ve çarpıcı bir yapıya sahipti kanımca. Bu kapsamda oldukça trajik olan bazı sahnelerin, izleyiciyi rahatsız etmeyecek bir üslupta sunulması da çok başarılıydı. Çünkü oyuna girmeden önce şiddet içeriğinin rahatsız edici şekilde yüksek olduğu söylemini işittik fakat oyunu izlediğimizde durumun öyle olmadığını kendi açımızdan tecrübe etmiş olduk. Sonuç itibari ile Yunan trajedisi ve mitolojisi kendinizi yakın hissediyorsanız bu sezonun oyunu Medea’ya bir şans vermenizi öneririm.

* Medea, Karadeniz kabilelerindeki anaerkil yapının en büyük simgesidir. Gittiği pek çok Yunan şehrinde erkeklerin yönetimini (ataerkini) kırmaya başlayan bir karakter olduğu için Yunan yazarlarca dünyaya "erkek öldüren" ve "cadı" olarak tanıtılmıştır.

Ayrıca anaerkil toplum düzeninin kendini gösterdiği Karadeniz kabilelerinden geldiği için, bir barbar bir yabancı olarak görülmüş ve ona, Yunan medeniyetinde ona klasik bir "Doğulu" (Yunanistan'ın doğusundaki herkes için olduğu gibi) gözüyle bakılmıştır.

Ataerkil toplum düzenine sahip Yunanlar-Yunan yazarlar Medea gibi toplumda ve yönetimde bu derece söz sahibi olan kadınları istemediklerinden Medea ve halası Kirke örneklerini olabildiğince manipüle edip kötü göstermeye çalışmışlardır.

Hatta Yunanların Medea trajedisinin yazarı Euripides'e 15 gümüş para rüşvet vererek çocuklarını Yunanların değil de Medea'nın kendisinin öldürdüğünü yazmasını sağlamaları antik dünyanın bilinen gerçeklerindendir.

[Oysa ki Medea bir yabancının Yunanistan'da bu kadar ileri gitmesi kargaşa yaratınca, oğlu Medus'la birlikte vatanı Kolhis'e geri dönmüş ve halkını perişan halde bulmuştur. Kolhis'te düzeni tekrar sağlayıp, babasını tahtından indiren amcasını tanrılara kurban ettikten sonra, tüm bunlara sebep olan Yunanlardan intikamını almak üzere yemin eden Medea, oğlu Medus'un da içinde bulunduğu bir grupla Ortadoğu'ya inerek kendi adlarını verdikleri Med İmparatorluğu'nu kurmuşlardır. Anne Medea daha sonra ölümsüz olarak göğe yükselmiş, oğlu Medus ise topraklarını genişleterek hanedanlığının temelini kurmuştur.]

Başa dönücek olursak, kısaca Euripides’in Medea’sı; erkek egemen Atina devletinin karşısında, yıkıcı ve düzen bozucu Amazon kadın figürü olarak konumlandırılır.

Bu eser diğer Antik Çağ yazarlarını da etkilemiş, Euripides'in izinden giden diğer yazarların yapıtlarıyla Medea, Yunan mitolojisinin en kötü karakterlerinden biri haline getirilmiştir. Gerçekte sevdikleri için pek çok şeye katlanan ve onlar için her şeyi göze alabilen kadın rolündeki Medea böylece, çocuklarının katili büyücü bir cadı karakterine büründürülmüştür.

Son kertede, antik “Yunan’ın her şeye kadir büyücüsü Medea, günümüz dünyasında işi, eşi ve çocuğu ya da çocuksuzluğu arasında kıstırılmış yalnız modern kadının ya da ataerkil dünyada sessizce acı çeken ve sorgusuz sualsiz erkek dünyasını devam ettirmesi beklenen kadınlık rolünün de bir temsilidir.” (Yeliz K.; a.g.m.)

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Medea#cite_note-10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Medea_(oyun)

https://m.bianet.org/biamag/kadin/106013-erkek-dunyasinin-gizemli-buyucusu-trajik-katil-ve-oteki-anne-medea (Yeliz Kızılarslan)