Hierapolis Antik Tiyatrosu..

[ENG in below]

Hierapolis’i gezerken görevliye “inmesem, uzaktan baksam olur mu?” diye sorduğumda: “Kesinlikle inmelisiniz, öyle büyüleyici ki mutlaka görmelisiniz!” dedi. Tabii paldır küldür kendimi aşağı attım. İyi ki de öyle yapmışım. Aksi halde çok büyük pişmanlık duyardım. En tepesinin kenarından bile böylesi görülmeye değer bir eseri karşıdan seyretmek olağanüstüydü. Öylece baka kaldık. 

Ne yazık ki fotoğraflardan o etki tam anlaşılmıyor, o yüzden bu anektodu girişte paylaşmak istedim.

• Yapımı 150 yıl süren# ve 1800 yıllık Antik Tiyatro, 
• Akdeniz Havzası içinde ‘Roma Dönemi Anadolu Tiyatroları arasında en önemli ve özgün’ bir yere sahiptir.
• Dış cephesi önden bakıldığında nispeten sade olsa da, iç kısmı Anadolu’nun en iyi korunmuş Greko-Romen tiyatro dekorasyon koleksiyonlarından birini barındırır.
• Roma tiyatrolarının en güzel örneklerinden biri olarak yamaca yaslanmış, 91 m uzunluğundaki tüm cephesiyle birlikte korunabilen muhteşem bir yapıdır. 
• Antalya Perge Tiyatrosu’nun dışında hiçbir antik tiyatroda bulunmayan 3 katlı görkemli sahne binası; oturma basamakları ve mitolojik kabartmaları ile anıtsal bir yapı halindedir.

-İlk diazomata* üzerinde yer alan bir yazıt, 

“Hierapolis, geniş Asya’nın en önde gelen toprakları, Nympha’ların efendisi, su akıntıları ve her türlü güzellik ile süslenmiş” yazar.

[Yani Hierapolis, “görkemli su kaynaklarıyla süslü nymphelerin kraliçesi” olarak tanımlanmıştır.]

-Tiyatroda yer alan kabartmalı frizlerde; 

• Apollon ve Artemis’ in doğuşu ve dini ayin sahneleri,

(Artemis’e yapılan bir alayı ve Niobe ile çocuklarının Artemis ve Apollo tarafından cezalandırılması)

• Dionysos, Satyr ve Menad’lardan oluşan eğlence sahneleri, 

(Dionysos’un doğumundan Asya’daki yolculuklarına kadar olan hayatı: Dionysos, satirler, silenler ve bacchantes ile birlikte leoparların çektiği bir arabadadır; Pan ve Priapos tanrıları da eşlik eder.)

• Marsyas ve Apollon arasında geçen müzik yarışması, 
• tanrılar ile devler arasındaki (Giganthomachi) savaşlar, 
• yer altı tanrısı Hades’ in tanrıça Persephone’yi yer altına kaçırması gibi mitolojik konular ile 

(Persephone kabartmasında, termal sularla oluşan traverten havuzları anımsatan bir manzara yer alır.)

• Hierapolis Kenti için yapılan sportif yarış sahneleri, 
• arşitravın (architrave) kral kapısı üstünde İmparator Septimus Severus’ un taç giyme merasimi tasvir edilmiştir.
• (İmparator Septimus Severus’un ailesi ve tanrılarla birlikte bir alayda olduğu gösterilmiştir ve bir yazıt ile ithaf)

# Yapımı; MS 62 yılında olan büyük bir depremin ardından Flavius'lar döneminde başlamış, 

Severus’lar döneminde 206 yılında tamamlanmış ve böylece yaklaşık 150 yıl sürmüştür. 

• İzleyicilerin oturduğu ve sahneyi izlediği, genellikle yarım daire şeklindeki alanı ifade eden Oditoryum; 15.000 kişilik bir kapasiteye sahiptir ve mermerdendir.

-Restorasyon çalışmalarında Sahne Binasına ait olan 3.000 bine yakın mermer blok ve mimari süsleme parçaları tek tek incelemiş, % 95 mevcut olan orijinal mimari malzeme kullanılmıştır

-Türkiye’de Sahne Binası restore edilen (2010-2013)  tek tiyatro ünvanına sahip olan Tiyatro, yapılan bu restorasyon çalışmaları sonrası 12.000 kişi kapasitesi ile kültürel ve sanatsal etkinlikler için faal duruma gelmiştir. 

• Venationes (vahşi hayvan dövüşleri) ile gladyatör okulları için yapıyı uyarlamak amacıyla orkestrada yüksek bir podyum yapılmıştır.
• Oditoryumun sosyal sınıflara göre ayrılan yerleşim düzenine karşılık gelen Cavea'da ise 50 oturma sırası bulunur. 
• Cavea'nın ortasında yer alan krallık locası ve orkestrayı çevreleyen 3.66 m yüksekliğindeki sahne ön duvarının (scaenae frons) önünde 10 adet ayrıntılı Korint sütunu yer alır. 
• Mermerden sütunlar, deniz kabuğu şeklinde motiflerle süslenmiştir.
• Kabartmalarda özellikle mitolojik konuların işlenmiştir.

* Diazomata: İzleyicilerin farklı oturma sıralarına kolayca erişimini sağlayan, bu alanları yatay olarak ayıran kemerli geçitler. 

** Arşitrav: Antik mimaride, bir yapının üst kısmında yer alan yatay taş veya kirişe verilen isimdir. Yapının genel estetiğine katkıda bulunurken, mimari öğeleri bir araya getirir.

Kaynakça:

-Francesco D’Andria; “Hades ve Kybele Arasında Hierapolis Ploutonion’unda Yeni Arkeolojik Buluntular”; Colloquium Anatolicum; Sayı: 16; 2017: 2–16.

-İrem İren; “Antik Kentler: Pamukkale Hierapolis”; Eight Gates Of Aden: Megalitch - Portals - Loops / Hierapolis; 2023. 

-“The Theatre at Hierapolis”; Thomas G. Hines, Whitman College; https://www.whitman.edu/theatre/theatretour/hierapolis/introduction/hierapolis.intro2.htm: 11/13/03.

[in ENG]

Hierapolis Ancient Theatre..

While exploring Hierapolis, I asked an attendant if I could simply view it from a distance instead of going down. She replied, “You absolutely must go down. It’s so enchanting; you have to see it!” So, I headed down, stumbling but determined&I’m so glad I did. Otherwise, I would have deeply regretted it. Even from the very edge of the top row, the view of such a remarkable structure was extraordinary. We were spellbound, just standing there, taking it all in. Unfortunately photos don’t quite capture that magic, so I wanted to share this anecdote upfront.

•The Ancient Theatre, which took 150 years to complete&1800 years old, holds a special&unique place among “Roman-era Anatolian Theatres” in the Mediterranean Basin.

•While the exterior facade appears relatively simple when viewed from the front, the interior showcases one of the best-preserved collections of Greco-Roman theatre decorations in Anatolia.

•Built into a hillside, stands as one of the most beautiful examples of Roman theatres w its entire 91mt facade preserved.

#Construction

•Began after the earthquake in 62 AD, during the Flavian period&was completed under the Severans in 206 AD.

•3-story stage building, not found in any other (except Perge Theatre/Antalya) features monumental seating&mythological reliefs.

•Adaptations for venationes (wild animal fights)&gladiator training included a high podium built in the orchestra area.

•In 3.66-mt-tall stage front wall (scaenae frons), there are 10 intricately carved Corinthian marble columns.

•3 columns adorned w seashell-like motifs.

•An inscription above the 1st diazoma refers to Hierapolis as the “queen of nymphs adorned w splendid springs.”

• The reliefs prominently depict mythological themes:
• Birth of Apollo&Artemis/Leto
• Festivals of Dionysus
• Musical contest between Marsyas&Apollo
• Battles between gods&giants
• The abduction of Persephone by Hades (set against a landscape reminiscent of the travertine pools)

•The auditorium for 15000 people, underwent restoration where each of the 3000 marble blocks&decorative elements was individually analyzed.

•Original architectural materials, which were 95% preserved, were used.

* Diazomata: Arched passageways that horizontally divide seating areas, allowing easy access for spectators to different rows.

** Silens (Silenoi): In Greek mythology, they are creatures that are part human, part animal, often accompanying the god of nature and wine, Dionysus. Typically depicted as old, bearded, and excessively drunk, they are associated with wine and revelry, similar to satyrs, and are frequently part of Dionysus’s entourage.

References:

-Francesco D’Andria; “Hades ve Kybele Arasında Hierapolis Ploutonion’unda Yeni Arkeolojik Buluntular”; Colloquium Anatolicum; Sayı: 16; 2017: 2–16.

-İrem İren; “Antik Kentler: Pamukkale Hierapolis”; Eight Gates Of Aden: Megalitch - Portals - Loops / Hierapolis; 2023. 

-“The Theatre at Hierapolis”; Thomas G. Hines, Whitman College; https://www.whitman.edu/theatre/theatretour/hierapolis/introduction/hierapolis.intro2.htm: 11/13/03.